Korzyści dla gminy
Projekty energetyki wiatrowej przynoszą korzyści lokalnym społecznościom, poprawiając klimat i ograniczając emisję szkodliwych gazów. Gminy zyskują na wysokich podatkach od farm wiatrowych (nawet 200 tys. złotych za turbinę, co przy kilku turbinach może zwiększyć budżet gminy o około milion złotych rocznie), przyciąganiu inwestorów i tworzeniu miejsc pracy. Zapowiedziany w ustawodawstwie program wirtualny prosument umożliwi mieszkańcom nabycie udziałów w elektrowniach wiatrowych i czerpanie bezpośrednich korzyści ze sprzedaży zielonej energii.
Nie uważamy naszych projektów za w pełni udane, dopóki nie widzimy, że inni czerpią z nich korzyści. Oznacza to tworzenie nowych możliwości i nowej dynamiki społeczno-gospodarczej dla rozwoju regionu.
Produkcja czystej energii na terenie gminyPodniesienie prestiżu gminy jako dbającej o ochronę środowiska i nowoczesnego miejsca rozwoju biznesu.
Korzyści finansowe
Wpływy do budżetu gminy z podatków od farmy wiatrowej, udostępnienie mieszkańcom części energii produkowanej przez farmę i obniżenie rachunków za energię elektryczną.
Rozwój regionu oraz lokalnej infrastruktury
Dodatkowe źródło przychodu dla mieszkańców podczas budowy farmy: budowa dróg dojazdowych, noclegi, gastronomia.
Rozwój regionu oraz edukacja
Realizacja projektów społecznych edukacyjnych i ochrony przyrody (np. ścieżki edukacyjne, zajęcia w szkołach, partnerstwo w imprezach lokalnych).
Krajobraz i wartość nieruchomości
Poniżej zebraliśmy najczęściej zadawane pytania dotyczące elektrowni wiatrowych oraz ich wpływu na region i nieruchomości.
- Czy elektrownie wiatrowe spowodują spadek wartości gruntów?
Cenne przyrodniczo i krajobrazowo tereny są wyjęte spod możliwości lokowania turbin wiatrowych. Elektrownie powstają zazwyczaj na obszarach użytkowanych przemysłowo lub rolniczo. Obecnie farmy wiatrowe są stałym elementem krajobrazu w wielu regionach. Ludzie przyzwyczaili się do ich widoku oraz akceptują je jako część krajobrazu. Gminy korzystające z energii odnawialnej, takiej jak energia wiatrowa i słoneczna, są postrzegane jako postępowe, nawet w regionach turystycznych, gdzie nie odnotowuje się przypadków spadku cen nieruchomości. Budowa farmy wiatrowej czy też fotowoltaicznej jest nowoczesnym rozwiązaniem technologicznym stającym się alternatywą dla tradycyjnego pozyskiwania energii. Spadek lub wzrost wartości nieruchomości uzależniony jest od szeregu czynników makro i mikroekonomicznych. Natomiast warto wziąć również pod uwagę walory ekologiczne, które mogą być argumentem, pozytywnie wpływającym na odbiór przez potencjalnych nabywców gruntów, a co za tym idzie na wartość działek sąsiadujących z inwestycją.
- Jak elektrownie wiatrowe wpłyną na krajobraz i wiejski charakter regionu?
Na działkach, gdzie posadowione są farmy wiatrowe właściciel gruntu może nadal uprawiać ziemię podczas trwania umowy dzierżawy gruntu. Dzierżawa nie ma wpływu na obecne praktyki rolnicze. Również zwierzęta gospodarskie mogą być wypasane w pobliżu turbin wiatrowych.
Obszarem wyłączonym z dotychczasowego zagospodarowania rolniczego jest jedynie przestrzeń w pobliżu masztu turbiny (do 40 a) oraz drogi dojazdowe. Warto podkreślić, że budowa instalacji odnawialnych źródeł energii dozwolona jest na gruntach niższej jakości, a dzierżawa terenu jest dobrowolną decyzją właściciela, to on decyduje o wyłączeniu bądź nie terenu pod produkcję rolną. -> zobacz więcej na temat dzierżawy gruntów
- Czy wiatraki wpłyną na możliwość rozbudowy regionu? Nie będzie można się budować w ich pobliżu…
Wiatraki lokalizuje się na terenach przemysłowych lub rolniczych, czyli niezurbanizowanych, gdzie i tak nie przewiduje się budowy np. ze względu na brak infrastruktury (wodociągu, kanalizacji, prądu). Dokumenty planistyczne gminy określają strefy możliwej zabudowy mieszkaniowej oraz strefy, w których można rozwijać OZE.
Energetyka wiatrowa wpływa pozytywnie na rozwój regionu, podatki z farmy wiatrowej zasilają budżet gminy, która może wykorzystać je np. na rozbudowę wspomnianej infrastruktury w miejscach zaplanowanych i zgodnych z ładem przestrzennym.
Potencjalne oddziaływania farmy wiatrowej
Akustyczne - hałas turbin wiatrowych
Hałas turbiny wytwarzany jest przez obracające się łopaty wirnika, ale jego poziom jest ściśle regulowany i podlega określonym limitom[1]. Dzięki postępowi technologicznemu współczesne turbiny są cichsze od tych starszych.
[1] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tj. Dz.U. 2014 poz. 112)
Najnowsze turbiny wykorzystywane na lądzie o mocy około 5 MW wyposażone są w systemy tłumienia dźwięku. Wykorzystują one izolacje wewnątrz gondoli, aby wyciszać dźwięki wynikające z pracy wiatraka, hałas pochodzący z obrotu śmigieł rotora jest zmniejszany dzięki zastosowaniu ząbkowania (kształt piły na tylnej części łopatek) oraz powolniejszym obrotom wirnika. Przewiduje się dalszą systemtyczną redukcję hałasu turbin wiatrowych.
Analizy pracy turbin na przestrzeni lat wykazują, że wzrost mocy i wysokości turbin nie wpływa na poziom generowanego hałasu. Przeanalizowano najczęściej instalowane modele turbin popularnych producentów (Vestas oraz Siemens) na przestrzeni lat, najnowsze 5 MW turbiny o wysokości 202 metrów z ząbkowanymi łopatami generują taki sam hałas (ok. 105 dB) jak mniejsze turbiny o wysokości 149 metrów. Turbiny powyżej 200 metrów są natomiast cichsze o 2,4 dB w porównaniu do mniejszych turbin bez ząbkowanych łopat.
Przyszłe projekty wiatrowe będą miały mniej turbin na tym samym obszarze i dodatkowo będą one cichsze, mocniejsze i bardziej wydajne.
Warto pamiętać, że oprócz ustawowych odległości od zabudowy (obecnie 700 metrów), lokalizacja turbin wiatrowych zależy od dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku:[2]
- zabudowa jednorodzinna 40 dB porą nocną i 50 dB porą dzienną,
- zabudowa wielorodzinna, zbiorowa i zagrodowa 45 dB porą nocną i 55 dB porą dzienną.
Dla porównania hałas drogowy ma poziom dopuszczalny 56 dB porą nocną, przy czym jest to wartość uśredniona dla 8 godzin. Z tego wynika, że w najgorszej godzinie nocy dopuszczalny poziom hałasu drogowego wynosi około 60 dB, a więc różnica dopuszczalnych poziomów hałasu drogowego i turbin wiatrowych wynosi odpowiednio ok. 15 i 20 dB. Turbiny są zaprogramowane tak, aby automatycznie przechodzić w tryb o obniżonym poziomie hałasu, jeśli istnieje ryzyko przekroczenia limitów.
Sporządzanie analiz akustycznych i map hałasu
Ocena oddziaływania na środowisko, w tym modelowanie akustyczne, jest kluczowa dla elektrowni wiatrowych. Analizy te pomagają odpowiednio rozmieścić turbiny, aby spełniały normy hałasu i były odpowiednio oddalone od zabudowy mieszkalnej.
Podczas oceny oddziaływania przyjmuje się maksymalny poziom mocy turbin i ich jednoczesną pracę. W rzeczywistości taka sytuacja jest mało prawdopodobna i dźwięk generowany przez farmy wiatrowe jest na co dzień cichszy. Według Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej [3] turbiny wiatrowe mogą wytwarzać energię przez około 3000 godzin rocznie. Wskaźnik wykorzystania mocy (określa ile czasu w roku turbina jest w stanie produkować energię) zależy od warunków wietrznych oraz rodzaju i mocy turbiny, wynosząc 30–35% dla turbin 2–3 MW i 40–50% dla turbin powyżej 5 MW. Turbiny nie pracują 24/7, więc rzeczywiste wskaźniki mogą być nawet niższe.
[2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
[3] Energetyka wiatrowa w Polsce 2023, PSEW 2023
Po wybudowaniiu farmy wiatrowej wykonuje się również porealizacyjną analizę akustyczną oraz cykliczne pomiary hałasu, porównujące obliczenia na potrzeby raportu z rzeczywistymi pomiarami poziomu hałasu. W przypadku stwierdzenia przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu konieczne jest wskazanie w analizie porealizacyjnej środków ograniczających oddziaływanie farmy do wartości dopuszczalnych.
Infradźwięki
Turbiny wiatrowe generują dźwięki słyszalne i niskiej częstotliwości (infradźwięki poniżej 20 Hz), które nie są wykrywane przez ludzi jako hałas. Dźwięki o niskiej częstotliwości mogą być odbierane jako wibracje lub szumy.
Generalnie jednak, im niższa częstotliwość, tym większy musi być poziom ciśnienia akustycznego ("głośność"), aby częstotliwość ta była odbierana. Turbiny wiatrowe generują niskie poziomy ciśnienia akustycznego, a powstające infradźwięki są poniżej progu odczuwalności przez człowieka. W odległości większej niż 700 m od turbiny emitowane infradźwięki są w rzeczywistości słabsze niż sam wiatr i nie można ich odróżnić od hałasu tła. Przeprowadzone liczne badania nie wykazują związku między infradźwiękami z turbin a zdrowiem człowieka.
Infradźwięki są powszechne, zarówno generowane naturalne, jak i wynikające z działalności ludzkiej.
| Infradźwięki generowane naturalnie | Infradźwięki generowane przez działalnosć człowieka |
| burze i sztormy, | miksery, |
| wodospady, | lodówki, |
| fale morskie, | odkurzacze, |
| lawiny, | klimatyzatory, |
| silny wiatr, | wentylatory, |
| grzmoty, | pompy, sprężarki |
| tornada, | ciężkie pojazdy samochodowe, |
| zorza polarna, | dmuchawy, |
| a także duże zwierzęta słonie, żyrafy, wieloryby i inne | turbiny wiatrowe i wiele innych |
"Nie ma dowodów na to, aby infradźwięki poniżej progu słyszalności mogły oddziaływać na fizjologię czy psychikę człowieka"
Jakobsen, 2005; Leventhall i in., 2003; Leventhall, 2006; Rogers, 2006; CCA, 2015
Oddziaływanie optyczne – migotanie cienia
Turbiny wiatrowe rzucają cień ze względu na ruch łopat wirnika, zależny od położenia słońca. Nowoczesne turbiny mają znacznie niższą prędkość w porównaniu z mniejszymi, starszymi turbinami, co znacznie zmniejsza intensywność migotania cienia. Należy też zwrócić uwagę, że efekt ten jest możliwy do zaobserwowania jedynie przy odpowiednim kącie padania promieni słonecznych (częściej zimą, głównie podczas zmierzchu i o świcie, podczas słonecznej pogody, czyli rzadziej niż przez 30 godzin w roku). Efekt ten widoczny jest w odległości maksymalnie do 500 m.
Częstotliwość migotania cienia większa niż 3 Hz stwarza potencjalne ryzyko napadu padaczkowego u 1,7 ludzi na 100 000, eksperci zalecają więc, aby krytyczna częstotliwość migotania nie przekraczała 2,5 Hz, co przy turbinie o trzech śmigłach jest równoznaczne z prędkością 50 obrotów na minutę[4]. Należy podkreślić, że nowoczesne turbiny wiatrowe wiodących producentów wykonują 12-20 obrotów na minutę. Brak jest więc uzasadnienia dla lęku przed efektem migotania cienia.
[4] Shadow flicker analysis, Vermont Environmental Research Associates, 2006.
Elektrownie wiatrowe a pole elektromagnetyczne
Promieniowanie elektromagnetyczne emitowane jest przez naturalne źródła, takie jak Słońce, Ziemia czy jonosfera. Pole elektromagnetyczne towarzyszy też wszystkim urządzeniom, które produkują, przesyłają lub konsumują energię elektryczną. Tak więc elektrownie wiatrowe wytwarzają pole elektromagnetyczne, podobnie jak inne urządzenia. Wszystkie one muszą spełniać odpowiednie normy i przepisy prawa, aby być dopuszczone do użytkowania.[5]
W przypadku turbin wiatrowych wymienia się trzy potencjalne źródła promieniowania elektromagnetycznego:
- linię łączącą turbinę z siecią energetyczną / okablowanie podziemne,
- generator turbiny,
- transformator.
Nasilenie pola elektromagnetycznego, pochodzącego z linii łączącej turbinę z siecią energetyczną, jest porównywalne z tym, jakie generuje domowe AGD. Okablowanie podziemne jest przysłoniętę warstwą gruntu, która skutecznie ogarnicza jakiekolwiek promieniowanie mogące być szkodliwym dla ludzi i zwierząt.
Największe pole elektromagnetyczne w elektrowni wiatrowej wytwarza generator oraz transformator. W przypadku generatora, to obudowa wokół niego powoduje, że pole elektromagnetyczne jest znikome. Dodatkowo generator znajduje się wewnątrz gondoli na wysokości 100 -150 metrów nad poziomem gruntu, natomiast na wysokości około 2 m powyżej gruntu pomiary pola elektromagnetycznego są minimalne lub wręcz niemierzalne.
Transformator zlokalizowany na stacji transformatorowej jest umieszczony tak, aby nie było możliwości podejścia na tyle blisko (ze względu na izolujące ogrodzenie), by generowane pole elektromagnetyczne powodowało jakiekolwiek konsekwencje w zakresie zdrowia.
Tym samym należy stwierdzić, że farma wiatrowa wraz z podstawową infrastrukturą techniczną nie jest źródłem szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego.
[5] Dopuszczalne wartości parametrów fizycznych pól elektromagnetycznych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.
Ogólny wpływ na zdrowie
Energetyka wiatrowa powiązana jest z mniejszą ilością potencjalnych oddziaływań na zdrowie niż inne formy tradycyjnego wytwarzania energii, a właściwie lokalizowana będzie miała wręcz pozytywne skutki dla zdrowia poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. Elektrownie wiatrowe produkują energię bez szkodliwych emisji, takich jak CO2, SO2, NOx i pyły, które są generowane przez konwencjonalne źródła energii i szkodzą zdrowiu.
Nawet krótkotrwałe narażenie na zanieczyszczone powietrze wpływa na zdrowie, a długoterminowe skutki to tysiące przedwczesnych zgonów rocznie w Polsce milony na świecie z powodu nowotworów i chorób przewlekłych.[6]
[6] Chorzy na smog. Jak dni z wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza wpływają na nasze zdrowie i samopoczucie? Analiza przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłów zawieszonych w sezonie grzewczym 2022/23, W. Michalak, A. Dworakowska, maj 2023
osób rocznie umiera przez zanieczyszczenia powietrza
WHO: Air quality, energy and health
Transformacja w kierunku odnawialnych źródeł energii jest istotna dla naszego środowiska oraz zdrowia.
Oddziaływania mechaniczne, awarie
Oblodzenie
Przeprowadzono szereg obserwacji i doświadczeń związanych z oblodzeniem na istniejących już obiektach. [7][8] W Polsce warunki sprzyjające oblodzeniu turbin występują:
- głównie mniej niż 1 dzień w roku,
- w mniejszej części kraju 2-7 dni w ciągu roku.
[7] PAN Elektrownie wiatrowe w środowisku człowieka
Praca turbin jest monitorowana 24/7. W przypadku oblodzenia turbiny mogą zostać wyłączone zdalnie. Akumulacja lodu na łopatach zwiększa ich masę i utracony zostaje profil aerodynamiczny, przez co znacznie zmniejsza się produkcja energii, różnice masy poszczególnych łopat mogą powodować również wibracje turbiny. Każda z tych składowych skutkuje zatrzymaniem turbiny. W krajach Europy Północnej (Skandynawia, Łotwa, Estonia) stosuje się systemy zapobiegające oblodzeniu łopat (anty-icing) i rozmrażające (de-icing). [9]
Uszkodzenia i serwis turbin
Farmy wiatrowe, jak każde urządzenie mogą ulec awarii. Są one jednak monitorowane całodobowo, a w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości, obsługa techniczna reaguje od razu, tak aby utrzymać efektywność i wydajność pracy. Instalujemy tylko najnowsze turbiny wiatrowe, tak aby sprawność instalacji i bezpieczeństwo użytkowania były na najwyższym poziomie.
Uszkodzenia mechaniczne turbin wiatrowych spowodowane huraganowym wiatrem są rzadkie i uznawane za spektakularne. Awarie układu elektrycznego lub systemu smarowania części mechanicznych, mogą doprowadzić do pożaru zlokalizowanego w gondoli wiatraka. Z kolei przyczyną pożaru zainicjowanego na łopatach turbiny są uderzenia pioruna, co może mieć miejsce tylko w przypadku wyjątkowo dużej energii wyładowania, gdyż standardowo łopaty oraz wieża wyposażone są w układy odgromowe. Warto jednak podkreślić, że kondycja urządzeń, monitorowana jest zdalnie 24/7, co minimalizuje zagrożenia i sytuacje niebezpieczne.
Dodatkowo, jak każdy obiekt budowlany turbiny wiatrowe podlegają obowiązkowym przeglądom technicznym oraz pracom eksploatacyjnym, naprawczym i modernizacyjnym przez cały cykl życia. Właściciele farm wiatrowych mają długoletnie umowy serwisowe z producentami turbin lub wynajmują specjalistyczne firmy. Niektórzy inwestorzy tworzą własne działy serwisowo-techniczne.
Wirtualny prosument, czyli jak czerpać korzyści finansowe z farmy wiatrowej
Bezpośrednie korzyści z farmy wiatrowej to wysokie podatki dla gminy, przyciąganie inwestorów, tworzenie miejsc pracy i czynsze dzierżawne. Mieszkańcy będą mogli również nabyć udziały w elektrowni i czerpać korzyści ze sprzedaży zielonej energii dzięki programowi wirtualny prosument, który udostępni 10% mocy elektrowni lokalnej społeczności.
Zgodnie z nowelizacją Ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw[10], inwestor realizując projekt elektrowni wiatrowej przeznacza co najmniej 10% mocy zainstalowanej tej elektrowni wiatrowej do objęcia przez mieszkańców gminy na okres 15 lat, w celu uzyskania przez nich statusu prosumenta wirtualnego.
Wirtualny odbiorca może nabyć do 2 kW mocy z elektrowni wiatrowej na jednego prosumenta, czyli na każdy własny punkt poboru energii. Wykorzystuje energię wirtualnie, czerpiąc realną energię z sieci. Energia wyprodukowana w ramach porozumienia jest traktowana tak, jak energia wyprodukowana przez klasycznego prosumenta, tj. podlega zasadom bilansowania – co oznacza, że nadwyżki mogą być wprowadzone do sieci i odebrane w późniejszym terminie.
Gmina, na terenie której planowana jest budowa farmy wiatrowej odpowiedzialna jest za umożliwienie mieszkańcom tej gminy przystąpienia do nabycia udziałów w mocy zainstalowanej elektrowni, a tym samym stania się wirtualnymi prosumentami. Koszt objęcia udziału w mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej stanowi iloczyn tego udziału, wyrażonego w kW, oraz kosztu budowy elektrowni wiatrowej (maksymalny koszt budowy elektrowni określa wspomniana już ustawa).
Opisane regulacje dot. wirtualnego prosumenta elektrowni wiatrowych mają wejść w życie 2 lipca 2025r. Obecnie trwają prace nad nowelizacją ustawy, które regulują m.in. możliwość nabycia udziałów w mocy elektrowni wiatrowej nie tylko społeczności gminy, w której powstanie elektrownia, ale też mieszkańcom z sąsiadujących z inwestycją gmin.